Tarihi depremler ve Bolu

Bolu doğal güzellikleri ile meşhur olduğu kadar maalesef depremleri ile de meşhurdur. Bu depremlerin en sonuncusu da 12 Kasım 1999 depremi idi. Depremin esas merkezi Düzce olmasına rağmen biz de bu depremden çok etkilendik.

12 Kasım?ın acı hatıraları halâ zihinlerimizde canlı olarak yaşamaktadır.

Tarihi kayıtlara baktığımızda geçmişte de bölgemizde çok büyük depremler meydana geldiğini ve pek savaş yüzü görmeyen Bolu şehrinin depremlerle defalarca yıkıldığını görüyoruz. Bitinya ve Roma devrinde, özellikle İstanbul ve İzmit civarında çok büyük depremler olmuş, Doğu Roma bu depremlerle çok uğraşmak zorunda kalmış ve bir çok şehir depremlerden sonra yeniden kurulmuştur.

Bolu'dan İstanbul?a kadar olan ve tarihte Bitinya adı verilen bu bölgede, M.Ö. 2100 ve M.S.1900 yılları arasında 6 tane büyük hasar yapan deprem vardır. Bu depremlerden Bolu da nasibini almıştır. Kendi depremleri dışında, çevredeki depremler de her zaman Bolu'yu etkilemiştir. 

Geçmişte ( M.S. 968 Yılı ) meydana gelmiş bir Bolu depreminin kayıtlarına  Almanca bir kitapta rastladım. Bölgemizdeki Roma Devri yazıtlarının incelendiği bu kitapta, Bizanslı tarihçi Leo DIACONUS yaklaşık ?bin yıl? önce şehrimizde meydana gelen depremi bakınız nasıl anlatıyor;

 ?Yaz güneşinin sona erdiği ve tekrar sonbahar mevsimine girildiği bir anda kuvvetli bir sarsıntı ile şehir ve evler sarsılmaya başladı.

Galatların (*) kutsal yurdu Kladyopolis ( Bolu ) halkı bu müthiş sarsıntı ile göz açıp kapayıncaya kadar toprağa gömüldüler ve öldüler.

Kladyopolis ( Bolu ) işte böyle yıkıldı ve harap olup boş bir şehir haline geldi.

Bizanslı tarihçinin anlattıklarına bakarsak Bolu ? Çerkeş arasında meydana gelen bu depremin çok büyük bir deprem olduğunu görürüz. Bolu ve çevresinde yer üstünde antik Roma ve Bizans dönemine ait kalıntılara pek rastlanılmaması da geçmişte bölgede şiddetli depremlerin olduğunu göstermektedir. Osmanlı Devleti zamanında eski kalıntıları incelemek için Bolu'ya gelen seyyahlar, çevrede antik kalıntıların azlığını tarihi depremlere bağlamaktadırlar.

Selçuklular ve Osmanlı Devleti zamanında da Bolu ve çevresinde büyük depremler olmuştur. Bunlar 1035 ve 1036 Gerede civarındaki depremlerdir. Daha sonra da bir çok deprem olmuştur. Mesela 1668 Bolu-Kastamonu depreminde 1800 kişi ölmüş, 24 Kasım  1863 yılında hasar veren bir deprem daha  meydana gelmiştir. Yakın tarihimizin en büyük Bolu depremi 1 Şubat 1944 tarihinde meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki depremdir. Bu depremde 3959 kişi hayatını kaybetmiştir. Depremde Bolu, Gerede, Çerkeş arasında Kuzey Anadolu Fayının 150 km?lik kısmı kırılmış, artçı sarsıntılar ise uzun zaman devam etmiştir. Bize bu depremi büyüklerimiz devamlı anlatırlardı.Yine aynı fay üzerinde 26 Mayıs 1957 tarihinde meydana gelen Abant depreminde ( 7.1) 52 kişi ölmüş, hasar büyük olmuştur.

 ?Kuzey Anadolu Fay Hattı? Türkiye?nin en önemli ve tehlikeli fay hatlarından biridir ve şehrimizin sadece 5 km güneyinden geçmektedir. Başta Karacasu beldemiz olmak üzere bir çok köyümüz bu fayın ?kenarında?dırlar ve yerleşimler hızla ?faya? yaklaşmaktadır

Bu gelişme çok tehlikelidir.

Ben fayın bu bölgeden geçen bölümünün belli aralıklarla ?işaretlenmesini? öneriyorum. 

Böylece herkes tehlikeye ne kadar yakın olduğunu daha iyi anlayacaktır...

*   *   *

Kötü bir huyumuz var...

Başımıza gelenleri hemen unutmaktayız ve olaylardan ?ders çıkarma? konusunda da ihmalkârız. Yaşadıklarımızı ve tecrübelerimizi de gelecek nesillere yeterince aktaramıyoruz. 12 Kasım 1999 depreminden sonra yapılan deprem anıtı ve müzemiz işte bu amaçla yapılmıştı.

Deprem anıtı ve müzesi bir bakıma bizim ?deprem hafızamız?gibi olacaktı.  

Maalesef bugüne kadar burayı bir şekilde güzelce tamir edip, işlevsel hale getiremedik. Deprem Müzesinin iç teşrifatında görev aldığım ve buraya az - çok emeğim geçtiği için tabiki ben bu duruma daha da fazla üzülüyorum..

Konuya bir çözüm bulunmasını bekliyoruz....

*   *   *

Değerli okuyucular;

Yakın zamanlara kadar yer kabuğunun sırları pek bilinmiyordu. Fay kırıklarının tespiti ve jeoloji biliminin gelişmesi ile depremlerle ilgili bilgilerimiz de günden güne artmaya başladı. Bütün bu gelişmelere rağmen yine de depremlerin ne zaman olacağı önceden kestirilememektedir.

Bolu'da ?geçmişte? olduğu gibi ?gelecekte?de büyük depremler olacaktır.

Bunun için ?çağdaş kentler oluşturmak, bilime inanmak ve depremle yaşamayı öğrenmek?ten başka çaremiz de yoktur...

(*) Vaktiyle Bolu'da yaşayan bir topluluk..